Od zwojów znad Morza Martwego do Kodeksu z Aleppo
Jednym z podstawowych pytań, które zadają sobie osoby zajmujące się Biblią jest pytanie o jej jak najwcześniejszą wersję oraz o historię formowania się tekstu biblijnego. Zarówno Stary jak i Nowy Testament, na przestrzeni wieków poddawane były licznym zabiegom redakcyjnym, o czym informują nas zachowane do dziś świadectwa pisane.
Gdzie została utrwalona najstarsza wersja Biblii Hebrajskiej? Odpowiedź na to pytanie jest wielopłaszczyznowa. Jeśli pytamy o najstarsze znane fragmenty BH to są nimi, odkryte w 1947 r. zwoje znad Morza Martwego. Przez to zbiorcze określenie należy rozumieć setki różnej wielkości tekstów biblijnych. Powstawały one w latach ok. 250 przed. Chr. do 115 po Chr. Warto wspomnieć, że w tak wczesnym okresie treść pism była nadal płynna, oraz nie istniało pojęcie kanonu pism. Kopiści często poprawiali i rozwijali teksty, próbowali też dostosować je do zmieniających się czasów i okoliczności.
Niemal kompletny tekst BH zawiera pochodzący z X w. po Chr. Kodeks z Aleppo, spisany przez Masoretów w Tyberiadzie około 930 r. po Chr. Kodeks ten jest uważany za najbardziej wiarygodny egzemplarz Biblii Hebrajskiej jednak, jak już wspomniano, nie jest jednak do końca kompletny, ponieważ prawie 200 stron zaginęło między 1947 a 1957 r.
https://pl.wikipedia.org/wiki/Kodeks_z_Aleppo
Pierwszą, w pełni kompletną wersją BH jest Kodeks Leningradzki, który pochodzi z 1008 r. Kodeks został przygotowany przez skrybę, który przedstawił się w dwóch kolofonach (napisach zawierających podstawowe dane na temat dzieła takich jak tytuł dzieła, jego autor, data i miejsce składu) znajdujących się na początku i na końcu tekstu. Przedstawił się w nich jako Samuel ben Jacob. W kolofonach określił również miejsce spisania – Kair, podał też imię osoby, na polecenie której działał, a był nią Mevorak, syn Nathaniela.
Po krótkim przedstawieniu zachowanych świadectw tekstu Biblii Hebrajskiej uważnego czytelnika nurtuje jednak pewien problem: Co działo się z tekstem Biblii Hebrajskiej pomiędzy I a XI w. po Chr.? Czy był to martwy czas w historii rozwoju BH?
Według uczonych takich jak Paul Sanders „pomostem” pomiędzy fragmentami BH spisanymi w zwojach znad Morza Martwego, a Kodeksami z Aleppo i Leningradzkim jest manuskrypt Ashkar-Gilson, zawierający fragment Księgi Wyjścia.
Mimo tego, że fragment ten został odnaleziony ponad trzydzieści lat temu, badacze pomijali go w swoich badaniach, nie doczekał się także publikacji. Rękopis został zakupiony przez Fuada Ashkara i Alberta Gilsona (stąd jego nazwa: Ashkar-Gilson) od handlarza antykami w Bejrucie, w 1972 r., a kilka lat później, podarowali go Uniwersytetowi Duke w Północnej Karolinie. Na podstawie datowania radiowęglowego i analizy paleograficznej rękopis Ashkar-Gilson datowany jest na czas pomiędzy VII i VIII wieku po Chr. Wypełnia więc około 800-letnią lukę pomiędzy powstaniem pism znad Morza Martwego, a powstaniem Kodeksów z Aleppo i Leningradzkiego.
Więcej informacji na temat manuskryptu Ashkar-Gilson znajdziesz tutaj:
http://www.jhsonline.org/Articles/article_201.pdf
Źródła:
http://members.bib-arch.org/publication.asp?PubID=BSBA&Volume=41&Issue=6&ArticleID=4